Hôm nay tôi sẽ cùng các bạn tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh đau đầu tại nhà. Đau đầu là triệu chứng phổ biến ở mọi lứa tuổi, mọi người đều trải qua ít nhất một lần trong đời. Vậy đau đầu là gì?

1. Đau đầu là gì?

Đau đầu là biểu hiện xảy ra khi các thụ thể cảm giác trên hệ thần kinh trung ương bị kích thích. Các kích thích bao gồm kích thích cơ học (thiếu máu, phù nề, viêm nhiễm, chèn ép bởi khối u hoặc giãn mạch máu) hoặc kích thích hóa học (do tổn thương hoặc các chất trung gian hóa học của triệu chứng viêm).

Đau đầu có thể tự khỏi nếu như người bệnh chú ý nghỉ ngơi điều độ và sử dụng thuốc giảm đau. Mặc dù vậy, trong trường hợp tình trạng này thường xuyên, bạn không nên chủ quan bởi đây là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề nguy hiểm. Do đó, bạn cần quan tâm đến sức khỏe và thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

2. Dấu hiệu và triệu chứng của đau đầu

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, gần 50% số người trưởng thành trên toàn thế giới đã từng trải qua cảm giác đau nhức ở đầu. Đây có thể là dấu hiệu của căng thẳng, buồn phiền quá mức hoặc xuất hiện do một số rối loạn y khoa, chẳng hạn như đau nửa đầu, huyết áp cao, lo âu hay trầm cảm.

Nhiều người cho rằng chỉ những người lớn tuổi mới bị đau đầu do có sức khỏe yếu. Thế nhưng với cuộc sống bận rộn ngày nay, đau đầu ngày càng có dấu hiệu trẻ hóa. Nguy hiểm hơn, nhiều người chủ quan đây chỉ là tình trạng bình thường nên không điều trị kịp thời, từ đó khiến cho bệnh ngày càng tồi tệ hơn.

Nếu cơn đau đầu kéo dài thường xuyên, bao gồm các triệu chứng kèm theo như đau đầu rụng tóc, đau đầu run tay chân, đau đầu xoáy vào một điểm, đau đầu ong ong, đau đầu quanh vùng trán … và không thuyên giảm ngay cả khi sử dụng thuốc và kèm theo các dấu hiệu biến chứng như sau, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

Buồn nôn, nôn trớ, mắt nhòe và xuất hiện điểm mù.
Triệu chứng thần kinh như co giật, khó cử động, khó nói chuyện, méo miệng, liệt cơ…
Triệu chứng tim mạch như tăng huyết áp, đau vùng ngực
Các cơn đau nhức đầu xảy ra với tần suất thường xuyên, ngày càng nghiêm trọng hơn mà không rõ nguyên nhân.

3. Những nguyên nhân gây đau đầu

Cơn đau có thể diễn ra ở bất kỳ vị trí nào trên đầu, đau đầu ở thái dương hoặc chỉ đau ở một vị trí. International Headache Society – IHS chia chứng bệnh này thành hai loại:

Đau đầu nguyên phát

Đây là căn bệnh có nguyên nhân từ sự hoạt động quá mức của não bộ hoặc các vấn đề trong cấu trúc, gây ra cảm giác đau. Cơn đau có thể từ mạch máu, cơ bắp và dây thần kinh ở đầu và cổ hoặc là kết quả từ những thay đổi phản ứng hóa học trong não. Các loại đau đầu nguyên phát phổ biến bao gồm: đau nửa đầu, đau đầu chuỗi/cụm và nhức đầu do căng thẳng.

Đau đầu thứ phát

Triệu chứng này xảy ra do một số tình trạng gây kích thích đến các dây thần kinh cảm nhận đau trong đầu. Nói cách khác, đau thứ phát xuất hiện do một loạt các yếu tố khác nhau có khả năng gây ra nhức đầu, bao gồm:

Cảm giác nôn nao sau khi say rượu
Dị tật động tĩnh mạch
U não
Tăng áp lực nội sọ vô căn
Cục máu đông (huyết khối) trong não
Xuất huyết nội sọ, nội mô, khoang sọ hoặc xung quanh não
Tê buốt não, giãn mạch
Ngộ độc khí carbon monoxide (CO)
Chấn động gây chấn thương đầu
Tràn dịch não
Mất nước
Bệnh tăng nhãn áp
Nghiến răng vào ban đêm
Tụ máu dưới màng cứng, ngoài màng cứng
Viêm động mạch tế bào khổng lồ
Cúm
Động kinh
Căng thẳng tâm lý
Áp xe não
Rối loạn trầm cảm mạnh
Lạm dụng các loại thuốc giảm đau nhanh
Bị hoảng loạn, sợ hãi
Đột quỵ

4. Phân loại các loại đau đầu thường gặp

Các cơn nhức đầu có thể dữ dội, nhói, buốt, xuất hiện từ từ hoặc đột ngột. Thời gian cũng thay đổi tùy từng trường hợp, cơn đau kéo dài từ dưới một giờ cho đến vài ngày, do đó có thể phân chia thành rất nhiều loại khác nhau:

Các loại đau đầu phổ biến (ít nguy hiểm)

– Stress, căng thẳng

Stress, căng thẳng là nguyên nhân gây ra đau đầu nguyên phát, gây ra hiện tượng đau đầu căng cơ. Cơn đau này thường bắt đầu từ từ và âm ỉ cả ngày. Người bệnh có thể cảm thấy:

Cảm giác như có một vòng dây buộc chặt quanh đầu
Đau liên tục, âm ỉ ở cả hai bên đầu
Cơn đau có thể lan đến hoặc bắt nguồn từ cổ

– Đau nửa đầu

Có hai dạng đau nửa đầu gồm: đau nửa đầu bên trái và đau nửa đầu bên phải. Đau nửa đầu là dạng đau nguyên phát, có thể gây ra cơn đau như búa bổ, đau nhói, thường chỉ xuất hiện ở một bên đầu và thường đi kèm với các triệu chứng:

Mờ mắt
Cảm giác lâng lâng
Buồn nôn, nôn mửa

Rối loạn thần kinh, cảm giác, các dấu hiệu thoáng qua như nhạy cảm với ánh sáng, tiếng ồn
Bệnh có thể kéo dài từ vài giờ đến 2–3 ngày. Bạn có thể để gặp bác sĩ để chẩn đoán và điều trị dứt điểm.

– Đau đầu chuỗi

Đau đầu chuỗi thường kéo dài từ 15 phút cho đến 3 giờ và xảy ra đột ngột khoảng 1–8 lần/ngày, kéo dài trong khoảng vài tuần đến vài tháng. Giữa các đợt nhức đầu, người bệnh có thể không có triệu chứng và dấu hiệu gì, giai đoạn này có khi kéo dài nhiều tháng đến nhiều năm. Cơn đau chuỗi gây ra thường có đặc điểm:

Đau ở một bên đầu

Đau nhiều, nghiêm trọng
Thường được mô tả là đau buốt hoặc nóng rát
Thường xuất hiện trong hoặc xung quanh một bên mắt
Khu vực bị ảnh hưởng sẽ trở nên đỏ và sưng, mí mắt có khi rũ xuống, ở bên đầu bị đau có thể xuất hiện tình trạng nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

– Đau đầu như sét đánh

Đây là cơn đau đột ngột, dữ dội và thường được nhiều người nhận xét là “cơn nhức đầu tồi tệ nhất trong cuộc đời”. Bạn sẽ bị nhức đầu ở mức tối đa trong vòng 1 phút và kéo dài đến hơn 5 phút.

– Lạm dụng thuốc

Nhức đầu hồi ứng là cơn đau bắt nguồn từ việc sử dụng thuốc giảm đau quá nhiều. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của đau thứ phát, cơn đau thường xảy ra vào buổi sớm trong ngày và kéo dài đến hết ngày. Bạn có thể dùng thuốc giảm đau để cải thiện các triệu chứng nhưng khi thuốc hết hiệu lực, tình trạng bệnh có thể xấu đi.

Nhức đầu do lạm dụng thuốc có thể gây ra những triệu chứng khác như:

Đau cổ
Bồn chồn không yên
Cảm giác nghẹt mũi

Chất lượng giấc ngủ bị giảm sút
Tình trạng này có khả năng gây ra một loạt các triệu chứng và những cơn đau khác nhau mỗi ngày.

Những cơn đau đầu nguy hiểm

– Do tăng huyết áp

Thường những người trên 50 tuổi có tiền sử cao huyết áp đi kèm thường bị nhức đầu kéo dài và đột ngột. Cơn đau thường xuất hiện ở vị trí khu trú và đau đầu quanh vùng trán. Người bệnh bị căng cứng các cơ gáy, cơn đau lên đỉnh đầu và lan tới vùng trán, thường xuất hiện nhiều vào ban đêm.

– Do chấn thương sọ não

Xảy ra sau khi bị chấn thương vùng não gây bất tỉnh, sau đó xuất hiện buồn nôn, nhức đầu, yếu nửa người, rối loạn đi ý thức. Ngay cả với người già, đôi khi va chạm nhẹ không gây chấn thương hộp sọ hoặc mất đi ý thức nhưng chúng vẫn gây máu tụ dưới màng cứng mạn tính.

– Do dị dạng mạch máu não

Diễn ra âm ỉ, dai dẳng, bùng phát các cơn đau lớn hay thậm chí kèm theo run, liệt. Cùng với đó có thể xảy ra tình trạng xuất huyết não, động kinh, nặng hơn là hôn mê và tử vong. Dị dạng mạch máu não là hiện tượng xuất hiện các mạch máu bất thường, rối loạn trong não, khi vỡ ra gây chảy máu não. Đây là một căn bệnh bẩm sinh và hết sức nguy hiểm.

– Do u não

Áp lực lên nội sọ ở giai đoạn đầu thường âm ỉ và kéo dài. Ở giai đoạn sau, người bệnh có thể bị buồn nôn, giảm thị lực hoặc mắc các dấu hiệu của thần kinh khu trú như: liệt chi thể, liệt dây thần kinh sọ, mắt mờ.

– Do xuất huyết não (đột quỵ)

Bệnh khởi phát đột ngột và dữ dội, dễ gây liệt nửa người và hôn mê nhanh. Bệnh nhân có thể đột quỵ sau khi gắng sức về tâm lý và thể lực hoặc trong lúc làm việc hay trong sinh hoạt bình thường, thậm chí ở cả lúc ngủ, bệnh nhân cũng có thể mắc phải cơn xuất huyết não.

5. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Đau đầu dữ dội kèm những triệu chứng khác

Khi bạn cảm thấy cơn đau xuất hiện đột ngột, dữ dội hơn trước và không cải thiện sau khi sử dụng thuốc hoặc có kèm theo những triệu chứng khác như nhầm lẫn, sốt, thay đổi cảm giác, cứng cổ… hãy đặt lịch hẹn để bác sĩ khám và đưa ra phác đồ điều trị ngay lập tức.

Nhức đầu như sét đánh

Nhức đầu như sét đánh là cơn đau thứ phát do các tình trạng bệnh lý nguy hiểm gây ra, điển hình như: xuất huyết não, huyết khối tĩnh mạch não, vỡ hoặc không vỡ mạch khi phình động mạch não, hội chứng co mạch não có thể hồi phục, viêm màng não và đột quỵ tuyến yên. Những người trải qua cơn nhức đầu đột ngột, dữ dội này nên đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị bệnh càng sớm càng tốt.

Đau đầu và nhức mắt cùng lúc

Bên cạnh đó, bạn cũng nên đi khám nếu đau đầu kèm nhức mắt. Thông thường, nhức đầu kèm theo nhức mắt là vấn đề nhiều người gặp phải. Cơn đau thường xuất hiện quanh hốc mắt, gây nhức hốc mắt, đau mặt vùng quanh mắt… Chúng còn kèm theo các triệu chứng như: giảm thị lực, đỏ mắt, chảy nước mắt… Đây là một nhánh của đau đầu nguyên phát, với tính chất đau nửa đầu nặng gồm vùng hốc mắt với mạch đập, tăng khi vận động, tái phát nhiều lần và sợ ánh sáng, sợ tiếng động, buồn nôn và nôn trong cơn đau. Ngoài ra, đau đầu và nhức mắt cùng lúc cũng có thể là biểu hiện của nhiễm virus cấp ở bệnh sốt siêu vi, sốt xuất huyết, cúm hoặc đau dây V (một trong những dây thần kinh quan trọng ở vùng mặt).

6. Chẩn đoán bệnh

Bác sĩ thường chẩn đoán được loại nhức đầu cụ thể mà bạn đang gặp phải thông qua những mô tả về tình trạng, triệu chứng đau, thời gian cũng như mô hình các cơn đau bùng phát.

Nếu cơn nhức đầu xuất hiện một cách phức tạp, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn tiến hành một vài xét nghiệm để loại trừ những nguyên nhân nghiêm trọng.

Một vài xét nghiệm có khi được yêu cầu thêm là:

Xét nghiệm máu
Chụp X-quang
Chụp cắt lớp não như CT hay MRI

7. Các cách giảm đau đầu tại nhà

Bạn có thể thực hiện một số biện pháp giảm đau tại nhà để trị liệu, làm giảm nguy cơ bị nhức đầu và làm dịu cơn đau khi chúng xuất hiện, những cách này cũng áp dụng cho trẻ bị nhức đầu:

Chườm nóng hoặc chườm lạnh lên đầu và cổ, tránh để nhiệt độ chênh lệch quá nhiều
Tránh các yếu tố gây căng thẳng, kiểm tra thần kinh định kỳ.
Chế độ ăn hợp lý, không bỏ bữa, duy trì lượng đường trong máu ổn định
Tắm nước ấm mặc dù rất hiếm trường hợp nước nóng là tác nhân kích thích
Tập thể dục thường xuyên và dành thời gian nghỉ ngơi khoa học, ngủ đủ giấc cũng làm tăng sức khỏe tổng quát và giảm bớt căng thẳng

8. Phương pháp phòng ngừa cơn đau đầu hiệu quả

Để hạn chế gặp phải triệu chứng khó chịu, bạn có thể tham khảo một số phương pháp phòng ngừa bệnh như sau:

Hạn chế đến những nơi có tiếng ồn lớn, ánh sáng chói như xem phim ở rạp chiếu phim, nhìn trực tiếp ánh nắng mặt trời vì đây đều là tác nhân gây ra tình trạng đau nửa đầu.
Kiểm soát căng thẳng, nghỉ ngơi hợp lý trước và sau những giờ làm việc mệt mỏi
Thực hiện các bài tập thể dục như đi bộ, yoga, chạy bộ, bơi lội khoảng 30 phút mỗi ngày để giải tỏa áp lực và tăng cường sức khỏe toàn thân.
Ngủ đủ giấc và đúng giờ (7-8 tiếng) để cải thiện tinh thần, giảm tình trạng đau đầu, mệt mỏi và tăng hiệu suất làm việc hơn.
Nói “không” với chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cafein… bởi đây là những thực phẩm làm trầm trọng cơn đau đầu khó chịu cho bệnh nhân
Không tự ý dùng thuốc giảm đau nếu chưa có sự chỉ định của bác sĩ
Uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày để giảm thiểu tình trạng choáng váng, chóng mặt và nhức đầu.

Nhìn chung, các cơn nhức đầu thường không diễn ra thường xuyên, liên tục cũng như không truyền nhiễm hay dẫn đến tử vong nên mọi người thường khá chủ quan. Chỉ khi nào tình trạng trở nên nghiêm trọng và ảnh hưởng đến cuộc sống thì người bệnh mới bắt đầu tìm kiếm cách điều trị. Vậy nên, bạn cần quan tâm đến các dấu hiệu đau đầu bất thường để kịp thời chẩn đoán nguyên nhân, cũng như có biện pháp điều trị tốt nhất.