Đột quỵ hay còn biết đến với tên gọi khác là tai biến mạch máu não. Đây là một trong 5 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam hiện nay. Bệnh xảy ra đột ngột, khó kiểm soát và có diễn biến phức tạp. Di chứng tai biến mạch máu não được đánh giá là nguy hiểm và khó điều trị nhất hiện nay.
Bạn đã biết gì về tai biến mạch máu não?
Tai biến mạch máu não là bệnh lý xảy ra đột ngột. Do nguồn máu cung cấp cho não bị tắc nghẽn, gián đoạn hoặc suy giảm. Khi đó, não bị thiếu oxy, dinh dưỡng và chỉ vài phút sau đó các tế bào não bắt đầu chết. Do vậy, tai biến mạch máu não là một trong những bệnh lý thần kinh nguy hiểm và phổ biến nhất.
Tai biến mạch máu não xảy ra do 2 nguyên nhân:
- Nguyên nhân thứ nhất là do thiếu máu cục bộ. Nguyên nhân này xuất phát do có sự tồn tại của cục máu đông. Nó gây tắc động mạch cung cấp máu cho não. Đây là nguyên nhân gây ra 85% các ca bệnh tai biến gây đột quỵ.
- Nguyên nhân gây bệnh thứ hai là xuất huyết não. Nguyên nhân này xảy ra khi một mạch máu não bị vỡ bất ngờ. Trên thực tế, có một số lượng không nhỏ ca tai biến không tìm ra nguyên nhân.
Có hai nguyên nhân gây tai mạch máu não
Tai biến mạch máu não là bệnh lý cấp tính nguy hiểm
Bệnh có nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Theo thống kê, trên thế giới hằng năm có khoảng 15 triệu người đột quỵ. Trong đó Việt Nam ghi nhận 200.000 ca mỗi năm. Cụ thể, trung bình mỗi 45 giây sẽ có 1 người bị đột quỵ. Tức là mỗi 3 phút sẽ có một người tử vong. Các con số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, tai biến mạch máu não đang có xu hướng trẻ hóa. Nhóm người có độ tuổi từ 20-30 mắc tai biến ngày càng tăng.
Tai biến có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn có hậu quả nặng nề như: Tê liệt một phần cơ thể, khuyết tật trên diện rộng bao gồm khó khăn về khả năng vận động và giọng nói… Những di chứng tai biến mạch máu não luôn là nỗi sợ của rất nhiều người.
5 di chứng tai biến mạch máu não nhất định phải nắm rõ
Tai biến mạch máu não ngày càng trở nên phổ biến cả ở người cao tuổi và người trẻ. Trong đó, 5 di chứng tai biến mạch máu não phổ biến nhất gồm:
Liệt vận động
Theo thống kê, có khoảng 90% người bệnh sẽ phải đối mặt với di chứng liệt vận động. Các di chứng: Liệt nửa người, liệt tay chân, liệt mặt, liệt các dây thần kinh sọ não, tê bì chân tay hoặc nửa người…. Di chứng này gây ra rất nhiều khó khăn cho bệnh nhân về sinh hoạt. Bệnh nhân đi lại và vận động hàng ngày ảnh hưởng đến sinh hoạt và cuộc sống. Di chứng liệt kéo dài, bệnh nhân sẽ phải nằm lâu ngày dẫn tới nhiều vấn đề. Cứng khớp, loét các điểm tỳ đè, viêm đường tiết niệu, viêm phổi, huyết khối tĩnh mạch sâu… đôi khi là tử vong cho người bệnh.
Đối với di chứng liệt vận động, người bệnh bắt buộc phải phục hồi chức năng. Các bài tập phục hồi chức năng sau đột quỵ để hỗ trợ cải thiện tuần hoàn máu. Tránh tình trạng ứ trệ, cứng khớp và nhiễm trùng nguy hiểm. Quá trình phục hồi sẽ giúp cơ thể khỏe và ổn định hơn, tình trạng liệt vận động sẽ được cải thiện đáng kể.
Rối loạn ngôn ngữ
Một trong những di chứng thường gặp khác hậu tai biến mạch máu não là rối loạn ngôn ngữ. Biểu hiện của di chứng này là: Nói ngọng, nói lịu, nói lắp, âm thanh bị thay đổi, phát âm khó khăn, diễn đạt suy giảm. Một số trường hợp nặng có thể mất hoàn toàn khả năng nói… Vùng não chi phối cho chức năng ngôn ngữ của người bệnh bị tổn thương lý giải cho di chứng này.
Méo miệng là di chứng tai biến mạch máu não
Cách phổ biến nhất hiện nay để điều trị rối loạn ngôn ngữ hậu tai biến là: Các bài tập giúp người bệnh học và rèn luyện lại khả năng giao tiếp. Tập nói, luyện nói là hai phương pháp đang được nhiều người bệnh áp dụng. Đây cũng là cách giúp người bệnh không cảm thấy buồn chán và áp lực. Rèn luyện sẽ cải thiện khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh.
Các chuyên gia trị liệu đều đưa ra lời khuyên rằng: Việc trao đổi, trò chuyện, khích lệ đối với người bị rối loạn ngôn ngữ hậu tai biến mạch máu não rất quan trọng. Việc này chiếm 80% cơ hội để người bệnh phục hồi một cách nhanh chóng.
Suy giảm nhận thức
Đây là một trong những biến chứng nặng nề nhất của bệnh tai biến mạch máu não khiến trí tuệ của người bệnh sa sút nghiêm trọng.
Di chứng suy giảm trí nhớ sau tai biến mạch máu não
Người bệnh bị rối loạn và suy giảm nhận thức có các biểu hiện như: Suy giảm trí nhớ, đầu óc lơ mơ không tỉnh táo, hay quên, mất khả năng xác định phương hướng, thời gian lâu dần là mất trí nhớ hoàn toàn… Di chứng này rất khó điều trị và tốn nhiều thời gian, công sức để phục hồi ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt và công việc.
Rối loạn tiểu tiện
Người bị đột quỵ thường sẽ gặp phải tình trạng rối loạn cơ vòng. Kết hợp với rối loạn cảm giác và nhận thức khiến bệnh nhân không kiểm soát được vấn đề tiểu tiện. Từ đó, khiến bệnh nhân tiểu tiện không tự chủ. Đối với di chứng này gia đình người bệnh cần dành nhiều thời gian vào khâu chăm sóc. Việc đảm bảo vệ sinh đều đặn và sạch sẽ để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiết niệu.
Chăm sóc, đảm bảo khâu vệ sinh thật tốt rất cần thiết. Cần làm cho tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết niệu giảm đến mức thấp nhất. Điều này giúp người bệnh giữ được tâm lý ổn định, tinh thần thoải mái.
Trầm cảm, rối loạn cảm xúc
Không hiếm người bệnh mắc trầm cảm sau tai biến. Họ phải đối mặt và vượt qua những di chứng sau tai biến mạch máu não này. Hầu hết người bệnh tai biến đều mất đi một phần khả năng tự chăm sóc bản thân. Họ phải nhờ đến sự chăm sóc của gia đình.
Đi kèm theo đó những triệu chứng ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống. Rối loạn trí nhớ, rối loạn giấc ngủ, hạn chế trong giao tiếp, giảm khả năng vận động… xảy ra. Đây là những nguyên nhân khiến người bệnh dần trở nên mặc cảm, tự ti, suy nghĩ. Nhiều tình trạng kéo dài sẽ dẫn tới rối loạn cảm xúc, xúc động, dễ cáu gắt, kích động và nặng nhất là trầm cảm.
Khả năng phục hồi khi mắc di chứng tai biến?
Sau tai biến mạch máu não, khả năng hồi phục của bệnh nhân phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Phục hồi ra sao là do mức độ của tai biến và phương pháp cấp cứu, điều trị. Trường hợp bệnh nhân bị tai biến mạch máu não nhẹ thì khả năng phục hồi cao. Nếu thực hiện đúng và tích cực, bệnh nhân có thể phục hồi tới 90%.
Khả năng phục hồi khi mắc di chứng tai biến phụ thuộc vào mức độ tai biến, cách sơ cứu và điều trị
Tuy nhiên, những trường hợp bệnh nhân mắc tai biến mạch máu não nặng thì điều trị khó khăn. Nguy cơ thất bại khó tránh khỏi. Vì vậy, những người có dấu hiệu bị tai biến dù chỉ là thoáng qua cũng cần thận trọng. Bệnh nhân nên đến những cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra và phát hiện bệnh sớm nhất có thể. Nhận được sự tư vấn của bác sĩ sẽ là phương pháp ổn định và hiệu quả nhất để điều trị tai biến mạch máu não thành công.
Tai biến mạch máu não là một thể bệnh nặng và để lại nhiều di chứng khó phục hồi. Vì vậy, tùy theo mức độ của bệnh, khả năng điều trị mới có thể có một tỉ lệ thành công nhất định.
Bệnh nhân thể nhẹ thì khả năng phục hồi cao. Tuy nhiên, bệnh nhân càng lớn tuổi, nếu bị vỡ mạch máu não, thì phục hồi và cải thiện rất khó.
Những biện pháp dự phòng hỗ trợ điều trị di chứng tai biến mạch máu não
Trong hỗ trợ điều trị di chứng tai biến mạch máu não cần có sự kết hợp các biện pháp. Hiện nay thường kết hợp giữa phương pháp vật lý trị liệu và điều trị nguyên nhân. Điều này giúp bệnh nhân có thể hồi phục một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Một số bài tập đơn giản tại nhà để hỗ trợ phục hồi sau tai biến
Song song với việc thực hiện các biện pháp điều trị, bệnh nhân và gia đình cần đặc biệt lưu tâm đến nhiều yếu tố.
Những yếu tố gia đình cần lưu tâm:
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, phù hợp với bệnh lý: Thức ăn cho người di chứng tai biến nên thiên về thức ăn dạng lỏng. Chia nhỏ bữa ăn trong ngày để người bệnh dễ tiêu hóa. Thực phẩm cung cấp vitamin và chất xơ cần được bổ sung liên tục vào khẩu phần ăn, đồng thời giảm thiểu và hạn chế nhóm thức ăn nhiều dầu mỡ.
- Kết hợp tập luyện tại nhà: Các bài tập nhẹ trong thời gian đầu sau tai biến là rất cần thiết. Tùy theo mức độ của di chứng, gia đình và nhân viên y tế cần hỗ trợ để người bệnh trong tập luyện. Nên thực hiện các bài tập tăng dần độ khó, thời gian và cường độ tập luyện.
- Thường xuyên động viên, chia sẻ, khích lệ: Đây là hành động giúp người bệnh giữ được tinh thần lạc quan, tích cực, hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ lo âu, tự ti dẫn tới trầm cảm.
- Bổ sung thêm các sản phẩm có thành phần thảo dược có tác dụng hoạt huyết thông mạch: Bệnh nhân sau tai biến mạch máu não do tắc mạch có thể lựa chọn sản phẩm thảo dược từ: Đương quy, Ích mẫu, Hồng hoa, … Các sản phẩm chiết xuất từ thảo dược này sẽ hỗ trợ giảm các di chứng.
Cố gắng của bản thân bệnh nhân:
Sau tai biến, bệnh nhân dù nặng hay nhẹ vẫn sẽ phải đối mặt với những di chứng nặng nề đã kể trên. Do đó, việc điều trị và lộ trình phục hồi chức năng cho người bệnh đóng vai trò rất quan trọng. Quá trình này bắt buộc phải có sự tư vấn của bác sĩ. Đồng thời có sự tham gia hỗ trợ, giúp đỡ của gia đình, nhân viên y tế, vật lý trị liệu. Trong đó, sự cố gắng của chính bản thân bệnh nhân là yếu tố then chốt để đạt được hiệu quả tốt nhất. Để đạt được điều đó việc giữ cho tâm lý bệnh nhân ổn định, thoải mái, lạc quan. Từ đó giúp bệnh trở về cuộc sống bình thường.
